Βιταμίνη Α

Βιταµίνη Α είναι ο γενικός όρος που χρησιµοποιείται για να περιγραφούν οι ενώσεις που επιδεικνύουν την βιολογική δράση της ρετινόλης. Η βιταµίνη Α είναιλιποδιαλυτή. Τα δύο βασικά συστατικά της βιταµίνης Α στις τροφές είναι η ρετινόλη και τα καροτενοειδή

ΔΡΑΣΗ
Η βιταµίνη Α (στη µορφή της ρετινάλης) είναι απαραίτητη για την φυσιολογική λειτουργία του αµφιβληστροειδούς και ιδιαιτέρως για την προσαρµογή της όρασης στο σκοτάδι. Άλλες µορφές (ρετινόλη, ρετινοικό οξύ) είναι απαραίτητες για τη διατήρηση της δοµικής και λειτουργικής ακεραιότητας του επιθηλιακού ιστού και του ανοσοποιητικού συστήµατος, για την κυτταρική διαφοροποίηση και διαίρεση, για την ανάπτυξη των οστών, για την λειτουργία των γεννητικών οργάνων, και την ανάπτυξη του εµβρύου. Επίσης η βιταµίνη Α µπορεί να ενεργεί σαν συµπαράγοντας σε βιοχηµικές αντιδράσεις.

ΔΟΣΟΛΟΓΙΑ
Σε απουσία δυσαπορρόφησης ή ασθένειας του γαστρεντερικού, δεν πρέπει να γίνεται υπέρβαση στις ακόλουθες κανονικές ηµερήσιες λήψεις (από τροφές και συµπληρώµατα):

• Ενήλικες γυναίκες 7500 µg (25000 Units)
• Έγκυες γυναίκες 2400 µg (8000 Units)
• Ενήλικες άνδρες 9000 µg (29700 Units)
• Βρέφη 900 µg (2970 Units)
• Παιδιά ηλικίας 1?-3 ετών 1800 µg (5940 Units)
• Παιδιά ηλικίας 4-6 ετών 3000 µg (9900 Units)
• Παιδιά ηλικίας 6-12 ετών 4500 µg (14850 Units)
• Έφηβοι 6000 µg (19800 Units)

Η θεραπευτική δοσολογία δεν θα πρέπει να υπερβαίνει αυτά τα όρια, παρά µόνο όταν ο ασθενής βρίσκεται υπό ιατρική παρακολούθηση. Για παράδειγµα, στην κυστική ίνωση, µπορούν να δοθούν δόσεις 1200-3300 µg (4000-10000 Units).

ΔΙΑΙΤΗΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
Εξαιρετικές διαιτητικές πηγές - τροφές βιταμίνης Α είναι: το πλήρες γάλα, η σαντιγί, τα σκληρά τυριά, το τυρί κρέμα, το τυρί Brie, η μαργαρίνη, το βούτυρο, ο κρόκος αυγού, το σκουμπρί, τα καρότα, το μουρουνέλαιο, το συκώτι (μοσχαρίσιο, χοιρινό, αρνίσιο) και το πατέ.

ΜΕΤΑΒΟΛΙΣΜΟΣ
Απορρόφηση
Η βιταμίνη Α απορροφάται εύκολα από το ανώτερο τμήμα του εντέρου (δωδεκαδάκτυλο και νήστιδα) μέσω ενός φορέα-μεσολαβητή. Για την απορρόφηση απαιτείται η παρουσία γαστρικών υγρών, χολικών αλάτων, παγκρεατικής και εντερικής λιπάσης, καθώς και πρωτεϊνικών και διαιτητικών λιπών.
Κατανομή
Το ήπαρ περιέχει τουλάχιστον το 90% της αποθηκευμένης στο σώμα βιταμίνης Α (την ποσότητα που χρειάζεται ένας ενήλικας για περίπου δύο χρόνια). Μικρές ποσότητες είναι αποθηκευμένες στους νεφρούς και στους πνεύμονες. Η βιταμίνη Α μεταφέρεται στο αίμα συνδεδεμένη με έναν πρωτεϊνικό φορέα, την συνδετική πρωτείνη της ρετινόλης - ΣΠΡ (RBP- Retinol Binding Protein).
Αποβολή
Η βιταμίνη Α αποβάλλεται στην χολή και στα ούρα (ως μεταβολίτες). Εμφανίζεται και στο μητρικό γάλα.

ΒΙΟΔΙΑΘΕΣΙΜΟΤΗΤΑ
Η απορρόφησή της μειώνεται αισθητά με κατανάλωση τροφής πτωχής σε λίπη (

ΕΛΛΕΙΨΗ

Η έλλειψη βιταµίνης Α είναι διαδεδοµένη στα παιδιά των υπανάπτυκτων χωρών και γενικά συνδέεται µε τον υποσιτισµό. Στα συµπτώµατα της ανεπάρκειας περιλαµβάνονται:

• Αδυναµία όρασης στο σκοτάδι (εξαιτίας της µειωµένης ευαισθησίας των ραβδίων στον αµφιβληστροειδή χιτώνα)
• Ξηροφθαλµία (µπορεί να µην είναι αναστρέψιµη) που χαρακτηρίζεται από ταυτόχρονη ξηρότητα του κερατοειδούς και του επιπεφυκότα, εξέλκωση και ρευστοποίηση. Η τελική κατάληξη είναι η σηµαντική µείωση της όρασης και η τύφλωση.
• Ξηροδερµία και παρουσία ασυνέχειας στις δερµατικές στοιβάδες (δεν αποτελεί µοναδικό δείκτη ανεπάρκειας σε βιταµίνη Α, εφόσον και άλλες ανεπάρκειες θρεπτικών συστατικών προκαλούν παρόµοιες διαταραχές).
• Μεταπλασία και κερατινοποίηση των κυττάρων της αναπνευστικής οδού και άλλων οργάνων.
• Αυξηµένη ευαισθησία σε µολύνσεις του αναπνευστικού και ουροποιητικού συστήµατος.
• Περιστασιακά διάρροια και απώλεια της όρεξης.

Εγκυµοσύνη και θηλασµός
Υπερβολικές δόσεις βιταµίνης Α φαίνεται να προκαλούν τερατογενέσεις, αν και τα επίπεδα στα οποία συµβαίνει κάτι τέτοιο δεν έχουν επαρκώς καθοριστεί. Συνιστάται σε εγκύους, ή γυναίκες που σκοπεύουν να αποκτήσουν παιδί, να µην προσλαµβάνουν διατροφικά συµπληρώµατα που περιέχουν βιταµίνη Α (όπως ιχθυέλαια), εκτός αν κάτι τέτοιο γίνεται κατόπιν συστάσεως του γιατρού. Επίσης, θα πρέπει να αποφεύγουν τηνκατανάλωση τροφών πλούσιων σε βιταµίνη Α, όπως το συκώτι κ.α.

ΑΝΕΠΙΘΥΜΗΤΕΣ ΕΝΕΡΓΕΙΕΣ
Με απλή δόση 300 mg ρετινόλης σε ενήλικες, 60 mg ρετινόλης σε παιδιά, ή 30 mg ρετινόλης σε βρέφη µπορεί να προκληθεί οξεία τοξικότητα. Τα σηµεία και συµπτώµατα είναι συνήθως παροδικά (συχνότερα εκδηλώνονται περίπου 6 ώρες µετά την πέψη της οξείας δόσης και εξαφανίζονται µετά από 36 ώρες) και περιλαµβάνουν: Βαρεία κεφαλαλγία (εξαιτίας αυξηµένης ενδοκρανιακής πίεσης), στοµαταλγία, αιµορραγικά ούλα, ζαλάδα, σύγχυση, έµετο, θολή όραση, ηπατοµεγαλία, ευερεθιστότητα.

ΑΛΛΗΛΕΠΙΔΡΑΣΕΙΣ
Φάρµακα

• Αντιπηκτικά: Μεγάλες δόσεις βιταµίνης Α (>750 µg: 2500 Units) µπορούν να προκαλέσουν υποπροθροµβιναιµία.
• Χολεστυραµίνη, Χολεστιρόλη, Κολχικίνη, Υγρή παραφίνη, Νεοµυκίνη, Σουκραλφάτη: Μπορούν να µειώσουν την απορρόφηση της βιταµίνης Α
• Ρετινοειδή (ακιτρεκίνη, ετρενοϊκά, ισοτρετινοΐνη, τρεετινοΐνη): Ταυτόχρονη χορήγηση µε βιταµίνη Α µπορεί να προκαλέσει επιπρόσθετα τοξικά αποτελέσµατα.
• Στατίνες: Παρατεταµένη θεραπεία µε στατίνες µπορεί να προκαλέσει αύξηση των επιπέδων βιταµίνης Α στον ορό.

Θρεπτικά συστατικά

• Σίδηρος: Σε ανεπάρκεια βιταµίνης Α ελαττώνονται τα επίπεδα σιδήρου στο πλάσµα.
• Βιταµίνη C: Σε συνθήκες υπερβιταµίνωσης Α, τα επίπεδα βιταµίνης C στους ιστούς µπορεί να µειωθούν, ενώ αυξάνεται η απέκκριση βιταµίνης C στα ούρα. Η βιταµίνη C µπορεί να ελαττώσει τα τοξικά αποτελέσµατα της βιταµίνης Α.
• Βιταµίνη Ε: Μεγάλες δόσεις βιταµίνης Α αυξάνουν την ανάγκη για βιταµίνη Ε - Η βιταµίνη Ε ελαττώνει την οξειδωτική καταστροφή της βιταµίνης Α.
• Βιταµίνη Κ: Σε συνθήκες υπερβιταµίνωσης Α, µπορεί να προκύψει υποθροµβιναιµία, η οποία διορθώνεται µε χορήγηση βιταµίνης Κ.

πηγή:www.mydiatrofi.gr

ΔΙΑΤΡΟΦΗ